Avasküler Nekroz (AVN)

Avasküler Nekroz (AVN)

AVASKÜLER NEKROZ ASEPTİK NEKROZ NEDİR? (Femur başı avasküler nekroz)

Femur adı verilen uyluk (femur) kemiğinin baş kısmında meydana gelen bir rahatsızlıktır.

Femur başını besleyen kılcal damarların kan dolaşımının bozukluğu ile meydana gelen bu hastalık, çeşitli risk faktörleri ile ilişkilendirilmiştir. Çoğunlukla 20-40 yaş aralığında meydana gelen bu rahatsızlık, bireyin yaşımını olumsuz etkilemekte olup, hastalığın ileri evrelerde femur başının çökmesi sonucu kalçada kireçlenmeye sebep olur.

Bu makalede anlatılanlar femur başı kemiğinde oluşan rahatsızlığı anlatmaktadır; ancak, hastalık vücutta bir çok eklemde görülebilir. (diz, omuz, ayak bileği)

AVASKÜLER NEKROZ NEDENLERİ

En sık rastlanan sebeplerinden biri daha önce geçirilen travmalardır. Kalça eklemini ilgilendiren kırıklardan sonra (asetabulum kırığı, femur başı kırıklı çıkığı gibi) ; dolaşımın bozulmasına bağlı olarak görülebilmektedir.

Travmalardan sonra görülen 2. büyük sebep aşırı kortizon kullanımıdır. Uzun süreli kortizon kullanan hastalarda; yan etki olarak femur başındaki dolaşım bozulur ve Avasküler Nekroz (AVN) meydana gelişebilir.

Avasküler Nekroz’un diğer sebepleri arasında ise; Alkolizm, Gut Hastalığı, Orak Hücreli Anemi ve daha önce geçirilmiş Kalça cerrahileri sayılabilir. Çok nadir görülen genetik hastalıklar (kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırıcı hastalıklar başta olmak üzere) yine AVN sebepleri arasındadır.Hastaların bir bölümünde ise hiçbir sebep bulunamayabilir.

BELİRTİLERİ

Avasküler Nekroz hastalarında en sık görülen belirti kalçadaki şiddetli ağrılardır. Bu ağrılar kalçanın önünde, arkasında, kasıkta ve uylukta gözükür ve ödeme bağlı olarak şiddeti artabilir. Yürürken kalçada batma, adım atarken kısıtlılık ve yürüme bozukluğu avasküler nekrozun belirtileri arasındadır.

TANI

Tanıda iki yönlü kalça grafilerinin yanı sıra ilaçlı MR altın standart olarak kabul edilmektedir. Sadece röntgen bulguları ile tanı atlanabilir.

TEDAVİ

MR’da görülen bulgulara göre hastalığın evrelemesi yapılır.

Başın tutulum derecesi, çökme olup olmaması, çürüyen alanların yüzdesi, yuvanın tutulumu gibi kriterlere bakılarak bir evre belirlenir. Tedavi; hastalığın o zamandaki evresine göre planlanır.

Aşağıda yazılan tedaviler avasküler nekrozun erken evrelerinde uygundur.

Kilo verilmesi / Aktivite değişikliği

Hastalığı tedavi etmez; ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Kalçayı zorlayıcı hareketlerden kaçınılması, fazla ayakta durulacak işlerden uzak durulması; bu hastalığın erken evresinde mutlak yapılmalıdırç

Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBO)

Avasküler Nekroz tedavisinde önemli bir rol oynayan hiperbarik oksijen tedavisi ile; kemik iliği içindeki ödem azaltılarak, femur başının bozulması ve çökmesi engellenir. HBO tedavisi; intraosseöz basıncı düşürmekte, venöz drenajı düzenleyip, mikro dolaşımı arttırmaktadır. Erken evrelerde HBO’nun etkisi olup; genellikle bu tedavi tipi ilk sıralarda yer almaktadır.

Ozon Tedavisi

Avasküler Nekroz’da ozon tedavisi ile kan dolaşımını düzenleyerek ve vücudun bağışıklık sistemine etkileriyle tedaviden yanıt alınır. Ozon tedavisi avasküler nekroz hastalarında uygulanması gereken önemli bir tedavi yoludur.

Platelet Rich Plasma (PRP)
İngilizce ”Platelet Rich Plasma” baş harflerinin kısaltması olan (PRP) “trombositten zengin plazma” anlamına gelmektedir. Bu alternatif yöntem, hastanın kendi kanından elde edildiğinden dolayı herhangi bir yan etkisi olmamaktadır. Bu doğal yöntemle PRP sıvısının içermiş olduğu yüksek orandaki büyüme faktörleri kıkırdak zedelenmesine engel olmaktadır.

Bu yöntemlerle sonuç alınamayan hastalarda tedavi cerrahidir.

Cerrahide amaç; kemik dolaşımının sağlanarak çürümenin engellenmesi veya ertelenmesi olarak özetlenebilir.

Erken evrelerde uygulanabilecek cerrahi tedavi seçenekleri şunlardır;

Core – dekompresyon: Kemik içinde geniş delikler açılır ve baskı ortadan kaldırılmaya çalışılır. Eşzamanlı olarak PRP uygulaması, damarlı veya damarsız kemik grefti uygulaması da erken dönemde tedavi seçenekler arasındadır.

İleri evrelerde ise; tedavi seçeneği kalça protezidir. Kalça protezi ile ilgili makaleye buradan ulaşabilirsiniz.

Op. Dr. Okyar Altaş

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı